Turystyka
Warto zobaczyć
BOREK WLKP.
Pałac w Karolewie
Pałac w Karolewie (obecnie w granicach Borku Wielkopolskiego) został wybudowany w 1 połowie XIX wieku przez Karola Graeve. Jest to dwukondygnacyjny budynek, zbudowany na planie prostokąta, z ryzalitem w elewacji frontowej. Znajduje się na terenie parku krajobrazowego o powierzchni ponad 5 ha.
Dom zakonny (XIX w.)
Przy ulicy Zdzieskiej 33 znajduje się budynek z figurą św. Józefa z Dzieciątkiem w elewacji frontowej. Obiekt z kaplicą w środku powstał w XIX wieku. Piętrowy budynek posiada ciekawy ryzalit na osi oraz mansardowy dach z oknami. Dom zajmują Siostry Służebniczki Niepokalanego Poczęcia NMP Wielkopolskie.
Dawny hotel Langner's (2 poł. XIX w.)
W zachodniej pierzei rynku w Borku Wielkopolskim znajduje się piętrowa kamienica z 2 poł. XIX w. W neoklasycystycznym budynku mieścił się hotel o nazwie "Langner's", który na przełomie XIX i XX wieku był reprezentacyjnym gościńcem miasta. Na parterze budynku znajdowała się restauracja. Budynek o niezmienionej od stu lat elewacji frontowej i po rozbudowie części tylnej do dzisiaj stanowi obiekt hotelowo-restauracyjny. Nosi obecnie nazwę "Rida".
Zespół plebanii na Zdzieżu
Istniejący dzisiaj zespół plebanii kościoła na Zdzieżu powstał w XVIII wieku w czasie przebudowy świątyni. Składają się na niego: dworkowa plebania z towarzyszącymi zabudowaniami oraz ogród plebański. Kompleks przechodził modernizacje w 2 poł. XIX i w. 1 poł. XX w. Interesujący zespół położony obok kościoła przy ulicy Zdzież stanowi jedną z atrakcji turystycznych Borku Wielkopolskiego.
Plebania kościoła farnego (XVIII)
Do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego wpisano osiemnastowieczną plebanię kościoła farnego w Borku Wielkopolskim wraz z otaczającym ją ogrodem plebańskim. Parterowy budynek z mieszkalnym poddaszem, nakryty dwuspadowym dachem, położony jest od strony prezbiterium kościoła św. Stanisława. Obie budowle oddziela stylowa brama z ogrodzeniem.
Ratusz (1855)
Ratusz (1855). Na ścianie południowej znajdują się tablice pamiątkowe z okresu Powstania Wielkopolskiego oraz ku czci ofiar II wojny światowej.
Kwatera powstańców wielkopolskich
Na przykościelnym cmentarzu na Zdzieżu znajdują się groby powstańców wielkopolskich, pochodzących z Borku Wlkp. W kwaterze spoczął m.in. pierwszy poległy powstaniec borecki Stanisław Gogulski, który zginął pod Lesznem 10.01.1919 r., oraz Franciszek Przybylak, który zginął w walkach o Szubin 28.02.1919 r.
Ściana pamięci
Południowa ściana boreckiego ratusza stała się od 1958 r. miejscem upamiętniania ważnych okoliczności. W 1958 r. odsłonięto tablicę poświęconą powstańcom wielkopolskim, którzy wyruszyli z Borku pod Leszno, gdzie wzięli udział w walkach o wyzwolenie miasta. 1 września 1959 r. wmurowano tablicę ku czci żołnierzy, więźniów politycznych oraz członków ruchu oporu - ofiar okupacji hitlerowskiej. W ostatnich latach ścianę pamięci uzupełniła tablica ku czci Jana Pawła II.
Pomnik praw miejskich
Borek Wielkopolski w 1992 r. obchodził 600-lecie otrzymania praw miejskich. Miasto założone zostało w 1392 r. jako Zdzierz, a nazwę na obecną zmieniło w 1435 r. Jubileusz 600-lecia uczczono okolicznościowym pomnikiem na borkowskim rynku. Na kamiennej płycie umieszczono herb miasta, daty 1392 i 1992 oraz napis: "600 lat miasta Borku".
Figura Matki Boskiej (1776)
Atrakcją boreckiego rynku jest pochodzaca z 1776 r. figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Rokokowa rzeźba z piaskowca jest też jednym z najcenniejszych tutejszych zabytków.
Kościół farny pw. św. Stanisława Biskupa
Kościół został zbudowany w latach 1469 – 1477 z fundacji biskupa poznańskiego Andrzeja z Bnina, w miejsce istniejącego wcześniej kościoła drewnianego. W tym okresie był kościołem parafialnym. W XVII wieku został odnowiony oraz powiększony poprzez dobudowanie kaplicy.
Wczesnobarokowy kościół parafialny (XVII w.)
Jest to czwarta swiątynia wybudowana w tym miejscu. Jej poświęcenie miało miejsce 20 października 1657 roku pw. Pocieszenia Matki Bożej i św. Filipa Neri. Obecnie kościół znany jest jako Sanktuarium na Zdzieżu. Znajduje się tam cudowny obraz Matki Bożej Boreckiej. Uroczystosci odpustowe obchodzone są w dniach 29 czerwca - 3 lipca.
GOSTYŃ
Kościół pw. Św. Małgorzaty.
Kościół jest najstarszym zabytkiem Gostynia. Nie można go ominąć podczas zwiedzania miasta. Świątynia istniała prawdopodobnie już w końcu XIII wieku, w dokumentach parafia wymieniona została w 1310 roku.
Kościół pw. Św. Ducha
Obiekt zbudowany w latach 1907 - 1909 w formie neorenesansowej jako świątynia protestancka. Po drugiej wojnie światowej przekształcony w parafialny kościół rzymskokatolicki.
Ratusz w Gostyniu
Obiekt w obecnym kształcie zbudowany w latach 1910-1912, wielokrotnie przebudowywany. Na jego frontowej ścianie ozdobionej ryzalitem widnieje tablica poświęcona pamięci ofiar terroru hitlerowskiego z napisem "Stąd wyszli na szaniec śmierci, by nam dać zwycięstwo, bohaterowie nasi najdrożsi. 21.X.1939r."
Budynek przy ul. Wrocławskiej 256
Gmach został wybudowany w drugiej połowie XIX wieku z przeznaczeniem na siedzibę starostwa. Ściany z nietynkowanych, czerwonych cegieł ceramicznych ozdobione są detalami tynkarskimi, m.in. obramieniami okien i gzymsami. W okresie dwudziestolecia międzywojennego budynek nie zmienił swej roli. Obecnie jest siedzibą władz powiatowych i gminnych.
Budynek Liceum
W 1921 roku wg projektu Lucjana Michałowskiego z inicjatywy ks. Franciszka Olejniczaka rozpoczęto budowę gmachu gimnazjum. Zbudowane zostało w rekordowo krótkim czasie, jako pomnik - wotum wdzięczności za odzyskanie niepodległości w 1919 r. Większość prac wykonano w czynie społecznym, czego efektem było otwarcie w 1924 r. gimnazjum.
Pałac w Goli
Najstarsza wzmianka o wsi Gola (położonej ok. 4 km na zachód od Gostynia, przy drodze krajowej nr 12) pochodzi z 1301 roku. Wieś przez stulecia znajdowała się w rękach rodów szlacheckich. W XIX wieku właścicielami Goli byli Potworowscy. Ich siedzibą był pałac zbudowany w końcu XVIII w. w stylu klasycystycznym.
Stary Gostyń
Las starogostyński kryje w sobie pomnik pomordowanych przez hitlerowców 6 Polaków, a na obrzeżach znajduje się rezerwat roślin błotnych "Torfowisko Źródliskowe w Starym Gostyniu". Godny obejrzenia jest także kościół parafialny pod wezwaniem Św. Marcina pochodzący z XIV w.
Kryta pływalnia
30 maja 2008 roku został otwarty nowy obiekt sportowy na terenie Gostynia – nowoczesna kryta pływalna. Na basenie poza niecką sportową, basenem rekreacyjnym z masażami, sauną i solarium znajduje się 57 metrowa zjeżdżalnia. Obiekt zlokalizowany jest w lesie, w sąsiedztwie stadionu przy ulicy Starogostyńskiej 9a. Basen czynny jest codziennie od godziny 6.00 do 22.00
KROBIA
Kościół p.w. św. Idziego
Ufundował go Władysław Herman, choć podaje się też nazwisko Piotra Włostowica. Zachowany do dzisiaj obiekt wzniesiono prawdopodobnie na początku XII w., ale inne źródła mówią o wieku XIII.
Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja
Nie można dokładnie ustalić, kto i kiedy wybudował kościół parafialny w Krobi, ani też, kto był jego fundatorem. Jednak wiadomo, że już od 1232 r. miasteczko Krobia należało do biskupów poznańskich. W XIII w. na terenach podmokłych i nieco obniżonych w stosunku do centrum miasta wybudowano drewniany kościół p.w. św. Mikołaja. Dopiero w XV w. biskup Andrzej z Bnina wzniósł murowany obiekt, a w XVII w. kolejny biskup poznański odrestaurował kościół i powiększył.
Ratusz w Krobi
Ratusz murowany, w stylu romańskim, którego architektura zachowała się do dziś pochodzi z początku XIX w. Zegar, który znajduje się na wieży został tam umieszczony w 1804 r. Na wschodniej ścianie obudowy budynku znajduje się imienna płyta pamiątkowa rozstrzelanych z 21 października 1939 r., a na południowej ścianie jest płyta, poświęcona Ofiarom Powstania Wielkopolskiego.
Kościół w Nieparcie
Należy do najstarszych w całej okolicy, a swymi początkami sięga XIII w. Pierwsza świątynia p.w. Piotra i Pawła powstała w 1240 r. Fundatorem był biskup Paweł Grzymała. Pierwszy kościół był drewniany, uległ ruinie w XIV w. Nowy wybudowano najprawdopodobniej w 1600 r. W maju 1904 r. zniszczył go jednak pożar. Niezwłocznie przystąpiono do odbudowy nowej świątyni, która stanęła w stylu neogotyckim i posiada ołtarz główny i dwa boczne, organy, loże patronacką, zegar czterotarczowy oraz 3 dzwony. W 1917 2 mniejsze zostały rozbite na wieży i zrzucone kawałkami. Zabrano je do przetopienia na działa.
Muzeum Stolarstwa i Biskupizny w Krobi
Muzeum Stolarstwa i Biskupizny to miejsce unikatowe w skali europejskiej. Mieści się w budynku Fabryki Mebli powstałej w 1922. Przetrwała ona w niezmienionej formie do dnia
dzisiejszego, a maszyny i narzędzia wykorzystane do wyposażenia stolarni sięgają swą historią połowy XIX wieku. W Muzeum znajduje się również Izba Biskupiańska poświęcona lokalnemu folklorowi. Biskupizna to najmniejszy mikroregion folklorystyczny w Polsce, którego bogata historia i kultura kultywowana jest do dziś i zachwyca swą muzyką, strojem i obyczajami.
dzisiejszego, a maszyny i narzędzia wykorzystane do wyposażenia stolarni sięgają swą historią połowy XIX wieku. W Muzeum znajduje się również Izba Biskupiańska poświęcona lokalnemu folklorowi. Biskupizna to najmniejszy mikroregion folklorystyczny w Polsce, którego bogata historia i kultura kultywowana jest do dziś i zachwyca swą muzyką, strojem i obyczajami.
Kościół w Domachowie p. w. św. Michała Archanioła
Założony prawdopodobnie w 1290 r., kiedy wieś nabył biskup poznański (choć tradycja mówi o roku 1256). Najstarsza świątynia była drewniana. Zawaliła się w XVI w. W miejsce tego kościoła, w 1568 r. postawiono nowy, także drewniany. W 1586 r. została do niego przybudowana murowana kaplica pod wezwaniem św. Krzyża i św. Andrzeja, naprzeciw zakrystii.
Pałac w Pijanowicach
Wchodzi w skład założenia pałacowego, położonego w południowej części wsi. Zbudowany ok. 1900 r. na polecenie ówczesnego właściciela majątku Waltera Conze. Znajduje się w centrum parku. Przed 1914 r. został rozbudowany od strony północnej i wzbogacony o portyk z podjazdem przed głównym wejściem oraz park.
Pałac w Rogowie
Znajduje się w parku, w północnej części wsi, po zachodniej stronie drogi Niepart-Krobia. Został wzniesiony na początku XX w. na miejscu starszego dworu. Forma pałacu i elementy zdobnicze nawiązują do późnego baroku, klasycyzmu i secesji. Otoczony parkiem, pochodzącym z XIX w., po powierzchni 3,9 ha. Obecnie w pałacu znajduje się Dom Pomocy Społecznej.
Pałac w Gogolewie
Został wzniesiony około 1820 r. prawdopodobnie z okazji ślubu Marcelego Czarneckiego z Florentyną Chłapowską. prawdopodobnie zaprojektowany był przez samego właściciela, posiadającego dostateczne wykształcenie fachowe.
Pałac w Pudliszkach
Postawiony w latach 20 XIX w., dziś ma już prawie 180 lat, a to dzięki licznym działaniom restauracyjnym i remontom. Obecnie jest juz użytkowany tylko w małej części i pewnie wielu lat już nie przetrwa. W tym dworze deklamował swoje wiersze Kamil Cyprian Norwid, tutaj spotykali się tez generałowie z Adamem Mickiewiczem, przygotowując broń dla powstańców, tutaj malował Kossak.
Pałac w Chwałkowie
Pierwsze informacje na temat właścicieli Chwałkowa pochodzą z XIV w. Prawdopodobnie rządzili tu Chwałkowscy lub Fałkowscy. dziśznajduje się tam Dom Pomocy Społecznej.
PĘPOWO
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jadwigi.
Pierwotny zbudowany został w XV w. jako drewniana konstrukcja. Budowę murowanej świątyni zakończono w 1625 r, która uzyskała styl późnogotycki.
Pałac Mycielskich
Został wybudowany po 1695 roku w miejscu wcześniejszego założenia, a następnie przebudowany pod koniec XVIII w. przez Józefa Mycielskiego.
Wiatrak koźlak w Pępowie
Para rumaków w centrum miejscowości Pępowo
Jest to pomnik symbolizujący bogactwo wsi Pępowo, która niegdyś słynęła ze stadniny koni.
Pomnik Powstańców Wlkp. w Pępowie
Znajduje się przy skrzyżowaniu ulic Powstańców Wlkp. i St. Nadstawek. Został uroczyście odsłonięty w 1970 r. Poświęcony jest powstańcom wielkopolskim, walczącym z hitlerowcami w latach 1939 - 45 i ofiarom wojny. Wzniesiono go z inicjatywy Gromadzkiej Rady Narodowej w Pępowie i miejscowego społeczeństwa.
Pałac w Gębicach
Pałac klasycystyczny, wzniesiony w 1825 roku. Jest to murowany budynek piętrowy, położony na planie prostokąta. Z obydwu stron pałacu - przybudówki z roku 1860. W fasadzie znajduje się czterokolumnowy portyk, w zwieńczeniu którego znajduje się tympanon z herbami Gorzeńskich - Nałęcz i Bojanowskich - Junosza. Pałac jest obecnie własnością prywatną i pełni funkcję hotelowo - konferencyjną.
Zabytkowy wóz strażacki w Pępowie
Obiekt znajduje się przy ul. Powstańców Wlkp. przed siedzibą Gminnej Ochotniczej Straży Pożarnej.
PIASKI
Bazylika Świętogórska
Zespół klasztorny na Świętej Górze k. Gostynia jest najwspanialszym zabytkiem ziemi gostyńskiej. Historia tego niezwykłego miejsca sięga XV wieku, kiedy to na Świętej Górze zbudowana została drewniana kaplica. W 1512 r. wzniesiono szachulcowy kościół pw. Nawiedzenia NMP. Obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem ofiarowany został kościołowi w 1542 roku.
Dom założyciela Zgromadzenia Sióstr Służebniczek bł. Edmunda Bojanowskiego
Kościół p.w. św. Marcina w Strzelcach Wielkich
Wybudowany został w latach 1487 - 1490 w miejscu wcześniejszego - drewnianego kościółka, w późniejszym czasie był odnawiany i powiększany. Kompleks szpitalny i zakon Bonifratrów. Miejsce dla tych, którzy potrzebują rehabilitacji na wysokim poziomie i odpoczynku w klasztornych murach. Budynek z XIX wieku, bogato zdobiona kaplica, zabytkowy cmentarz i piękny park to powody, dla których warto odwiedzić to miejsce.
Kościół parafialny zbudowany w latach 1775 - 1782 jako zbór kalwiński
Dąb Kasper
Może liczyć około 350 lat, a swoje imię zawdzięcza poecie ze Smogorzewa - Kasprowi Miaskowskiemu.
Szwajcaria godurowska
Jadąc z Piasków w stronę Borku w miejscowości Godurowo należy skręcić w lewo za ostatnimi zabudowaniami. Polna droga doprowadzi nas najpierw do strzelnicy łowieckiej, a następnie w stronę lasu, gdzie można zobaczyć malownicze tereny, nazywane przez mieszkańców gminy "Szwajcarią godurowską".
POGORZELA
Pałac w Kromolicach
Wieś Kromolice, znajdująca się w powiecie gostyńskim, od 1600 r. należała do rodziny Modlibowskich. W 1860 r. ówczesny właściciel wzniósł we wsi piękny, klasycystyczny pałac z czterokolumnowym portykiem od frontu. Wśród wielu kolejnych właścicieli majątku na wzmiankę zasługują: Stanisław Modlibowski, cześnik wschowski, dalej Kacper Modlibowski, kasztelan międzyrzecki, oraz Walenty Modlibowski, kasztelan Jego Wysokości Stanisława Augusta Poniatowskiego. Obecnie ten piękny pałac to niestety niemal całkowita ruina.
Plebania z 1920 r.
W pobliżu kościoła parafialnego w Pogorzeli wznosi się neobarokowa plebania zbudowana w 1920 r. Parterowy dom posiada na osi piętrowy ryzalit. Wysoki, czterospadowy dach skrywa mieszkalne poddasze. Plebanię otacza ogród plebański. Zarówno budynek, jak i ogród wpisane są do rejestru zabytków.
Ratusz
Budynek ratusza znajduje się w centralnej części miasta, pochodzi z 1856 r.
Pomnik Powstańców Wielkopolskich
W Pogorzeli, w południowo-wschodniej części rynku znajduje się pomnik ku czci Powstańców Wielkopolskich. Ufundowany został przez społeczeństwo miasta i gminy. Odsłonięcie miało miejsce dnia 9 maja 1990 roku. Stanął on na miejscu byłego pomnika, który stał w tym miejscu w latach 1924-1939, jednak został zniszczony w pierwszych dniach okupacji hitlerowskiej. Na pomniku znajduje się tablica z napisem następującej treści: „Na cześć i chwałę bohaterskim uczestnikom Powstania Wielkopolskiego za wolność i Ojczyznę”. Nad tablicą umieszczona jest sylwetka orła.
Pomnik Jana Pawła II
Pomnik papieża Jana Pawła II w Pogorzeli został odsłonięty w 2010 r. Poświęcił go 12 maja tego roku bp Teofil Wilski. Pomnik, który stanął na skwerze nazwanym imieniem papieża przed kościołem parafialnym, ufundowany został przez mieszkańców i władze miasta. Postać Ojca Świętego stojąca na czarnym cokole zwrócona jest w stronę pogorzelskiego ratusza.
Pomnik Ruchu Ludowego
"Zwycięstwo i przyszłość należeć mogą i będą tylko do ludzi mądrych, silnych, wytrwałych" - taki cytat z Wincentego Witosa umieszczono na pomniku upamiętniającym 100-lecie ruchu ludowego na Ziemi Pogorzelskiej. Obelisk odsłonięty w 1995 r. można zobaczyć przy ulicy Krobskiej.
Zespół kościoła ewangelickiego (1862). W XIX wieku nasilił się napływ ludności niemieckiej do Pogorzeli. Dla rozwijającej się gminy zbudowano w 1862 r. zbór ewangelicki oraz przylegającą do niego pastorówkę. Obecnie kościół pozostaje nieużytkowany, a pastorówka pełni funkcje mieszkalne. Budynki położone są przy ulicy Krobskiej.
Kościół pw. Michała Archanioła
Kościół zbudowany został w latach 1778-1785 z fundacji Rocha Zbijewskiego, kasztelana kaliskiego. Ołtarz główny pochodzi z około 1785 roku, z ornamentem w stylu Ludwika XV oraz rzeźbami. Wewnątrz znajduje się płyta nagrobna Jadwigi z Kąkolewa Pogorzelskiej. W ołtarzach bocznych na uwagę zasługują; późnobarokowy krucyfiks i rzeźby Matki Boskiej i Św. Jana z II poł. XVIII w. oraz obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z roku 1654. Godne uwagi są również dwie kamienne, poźnobarokowe kropielnice z XVIII w., cenne obrazy z XVIII w. oraz poźnogotycki krucyfiks z pocz. XVI.
PONIEC
Zespół kościoła parafialnego p.w. Narodzenia NMP
Kościół murowany I poł. XV wieku, przebudowany w 1786r. brama kościelna murowana I poł. XIX wieku, plebania ul. Kościuszki 16 – murowana 1895r., wikariat ul. Kościuszki 11 – murowany II poł.XIX wieku.
Zespół dawnego kościoła protestanckiego w Poniecu
Obecnie kościół rzymsko – katolicki pw. Chrystusa Króla, neogotycki, murowany 1864r.,dawna pastorówka obecnie budynek mieszkalny ul. Szkolna murowany w latach 1860 – 1870.
Ratusz w Poniecu
Ratusz w Poniecu, Kamień węgielny pod budowę położono 6 września 1842 roku, a ratusz został oddany do użytku 15 października 1843 roku. Na wieży ratusza umieszczono zegar przeniesiony z wieży kościoła rzymskokatolickiego, a w 1875 roku zlecono głogowskiemu zegarmistrzowi budowę nowego zegara.
Zespół dawnego szpitala Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia
Zlokalizowany w Poniecu ul. Kościuszki 7. Budynek Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Gostyniu – szpital w Poniecu budynek szpitala – murowany 1896r., kaplica przyszpitalna – murowana 1896r. Obecnie budynek przechodzi gruntowny remont i ma powstać tu przedszkole.
Pałac w Łęce Wielkiej
zbudowany w 1870r. przez Leona Mielżyńskiego w stylu angielskiego gotyku. Obiekt ten został zbudowany około 1870 roku w stylu neogotyku angielskiego dla Leona Mielżyńskiego. Jest to budynek zwrócony fasadą na wschód, murowany, piętrowy. Wzniesiony na planie prostokąta, z wieżą w narożu północno – wschodnim. Pałac posiada elewacje tynkowe, o bogatej dekoracji architektonicznej, zwieńczone wydatnym gzymsem i krenelażem. Ryzalit frontowy przedstawia płaskorzeźbę nadania właścicielom Łęki Wielkiej godności rycerskiej.
Pałac w Rokosowie
Zbudowany wg planów architekta Fryderyka Augusta Stullera w stylu gotyku romantycznego.
Pałac ten zbudowany wg planu arch. Fryderyka Augusta Stűllera dla Józefa Mycielskiego, budowa ukończona w 1847 roku. Położony w parku krajobrazowym ze starym drzewostanem, otoczony z trzech stron fosą (obecnie osuszoną). W stylu gotyku romantycznego.
Dworek i park w Drzewcach
Zbudowany ok. 1860r. na starych XIII wiecznych fundamentach i początkach XX wieku. Dekoracja sztukatorska neoklasycystyczna. Park krajobrazowy z XIXw. Zespół dworsko – folwarczny położony jest na skraju wsi przy drodze Poniec – Gostyń. Dwór został zbudowany około połowy XIX wieku dla Żółtowskich w miejscu starego, z którego zachowały się jedynie sklepione kolebkowo piwnice.
Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa w Żytowiecku
Zbudowany w II poł. XVIII wieku Parafia wzmiankowana na 1419 rok. W drugiej połowie XVII wieku kościół drewniany p. w. św. Wawrzyńca. Obecny zbudowany w latach 1773 - 1777 z fundacji Maksymiliana Mielżyńskiego pisarza w. koronnego, właściciela wsi. Odnowiony w 1949r., polichromia Józefa i Łucji Oźminów 1956r. otoczony murem z końca XVIII wieku z trzema bramkami od zachodu. Późnobarokowy.
Źródło: www.borekwlkp.pl, www.gostyn.pl, www.krobia.pl, www.pepowo.pl, www.piaski-wlkp.pl, www.pogorzela.pl, www.poniec.pl, www.polskaniezwykla.pl